Vandaag lees ik in De Volkskrant dat de een jaar geleden gestolen Codex Callixtinus, een 12e-eeuwse gids voor de pelgrimage naar Santiago de Compostela, is teruggevonden. De Spaanse politie heeft in dat verband o.a. drie leden van één gezin aangehouden. Het boek werd gevonden in een garage in Milladoiro, in het noordwesten van Spanje. De Codex Callixtinus verdween op 3 juli 2011 uit de kathedraal van Santiago de Compostela. Daar deed de vader onderhoudswerk, tot het moment dat hij werd ontslagen.
Een van de nu aangehouden personen is de vader (elektricien)
die destijds werkzaam was in de kathedraal. Ook zijn vrouw en zoon zijn, samen
met nog een andere vrouw, aangehouden. In het huis van de verdachten is niet
alleen het manuscript teruggevonden, maar werd tevens nog een miljoen aan
contanten aangetroffen.
De Codex Calixtinus werd in
de twaalfde eeuw gemaakt en bevat onder meer een pelgrimsgids voor
bedevaartgangers naar Santiago waar volgens de legende de apostel Paulus werd
begraven. De vermoedelijke auteur is Aymery Picaud. Het boek is vernoemd naar
paus Callixtinus (1060-1124) en bestaat uit vijf delen en twee bijlagen. In
1964 werden de verschillende onderdelen gebundeld in één volume. De waarde van
het boek is moeilijk te schatten, maar normaal gesproken is het op de normale
markt eigenlijk niet te verkopen. Het gestolen manuscript bevond zich in een
kluis van de kathedraal toe het in de zomer van 2011 werd gestolen.
Natuurlijk is er in de Codex veel aandacht voor
Jacobus en de wonderen die hij zou hebben verricht. De Codex maant de pelgrims
ook aan tot goed gedrag en vervloekt iedereen die de pelgrims het geld uit de
zak wil kloppen, zoals: verklede priesters, hoeren, geldwisselaars en ... bepaalde
herbergiers. Het laatste deel van de Codex is vooral een praktische reisgids
voor de pelgrim. Hierin worden de vier hoofdroutes door Frankrijk en de weg
door Spanje beschreven. Veel liederen uit de Codex Calixtinus worden door de
pelgrims onderweg nog steeds gezongen.
In de Codex
Calixtinus, hèt pelgrimsboek uit de 12e eeuw wordt de Camino gezien als een
aardse weergave van de melkweg. Volgens het boek zag Karel de Grote op een
nacht “een weg van sterren. Deze begon bij de Friese Zee en liep (...) naar
Galicië, waar toendertijd het lichaam van de zalige Jacobus rustte zonder dat
men er van wist.” Jacobus zelf geeft dan aan Karel de opdracht om
“mijn bedevaartsroute (...) te bevrijden, opdat men (..) mijn graf
kan bezoeken.”
Of dit nu zo
gebeurd is of niet, Karel is in elk geval nooit verder gekomen dan Zaragoza,
vanwaar hij zijn befaamde terugtocht maakte via Roncesvalles (ik overnachtte er
in 2010).
De weg als metafoor
Op de website www.espritduchemin.org,
genoemd naar een herberg voor pelgrims in Saint-Jean-Pied-de-Port aan de voet
van de Franse Pyreneeën, is o.a het volgende te lezen:
Het gaan van de weg is een oeroude metafoor voor het leven. Voor veel mensen valt hun besluit, om op pelgrimspad te gaan, samen met een bijzondere gebeurtenis of een nieuwe fase in hun leven.
De wandel- en fietswegen naar Santiago worden steeds beter, en over steeds grotere afstanden, bewegwijzerd. En er zijn inmiddels talloze reisgidsen en websites met praktische informatie.
Die andere weg, de levensweg, lijkt intussen een doolhof te worden. Ontwikkelingen gaan sneller en sneller, wereldwijd. Onze samenlevingen worden steeds complexer en traditionele verbanden staan onder druk. Mensen mogen en moèten zelf in al die dynamiek hun eigen weg vinden. Daarom ervaren velen het echt als een cadeau, om een tijd lang als pelgrim uit het gewone leven te kunnen stappen.
Het onderweg zijn,
alles wat je nodig hebt zelf meesjouwen, de natuur, het ongewisse, het ritme
van de lange tocht, het alleen zijn, de ontmoetingen, steeds je eigen keuzes
maken - los van het bekende en vertrouwde. Het zijn prachtige ingrediënten voor
een diepgaande ervaring. Op pelgrimstocht gaan is dus een uitstekende manier om
tot rust te komen, om de tijd te nemen om te ontdekken wat er echt toe doet.
Gaandeweg kun je, op een natuurlijke manier, in contact komen met wie je bent,
met je bestemming en hoe je die wilt bereiken.
Een pelgrimstocht is dus een krachtige metafoor voor het leven èn een rijke
ervaring op zich, die ontwikkelingen teweegbrengt of versterkt. In een apart
onderdeel vertellen wij er meer over, geïnspireerd door het werk van Joseph
Campbell èn onze ervaringen als herbergiers aan “de weg”.
de tocht van de held
Mensen hebben elkaar altijd verhalen verteld. Een belangrijk thema, in alle culturen en in alle tijden, is het verhaal van de heldenreis. Bijvoorbeeld: de zoektocht naar de Heilige Graal, of: de zwerftocht van Odysseus.
Elk verhaal is anders. Toch blijkt dat onder de grote heldenverhalen uit het verleden steeds een bepaald “patroon” ligt. Een patroon dat ook in veel heldenfilms van nu terugkomt, zoals: “Star Wars”, “The Matrix”, “In de ban van de ring”.
Het klassieke patroon van de
heldenreis is, heel kort, als volgt. De held wordt uitgedaagd om uit zijn/haar
leven van alledag te stappen en op zoek te gaan naar een “schat”: een groter
inzicht. Na veel beproevingen en met onverwachte hulp vindt de held
uiteindelijk de schat en gaat hij/zij terug naar huis, om die te delen met anderen
en zo iets wezenlijks bij te dragen.
